Bir Türk kavmi olan Uygurların adından çağrışım yoluyla türetilmiş bir sözcük olan uygarlık,Büyük Türkçe Sözlük’te “bir ülkenin, bir toplumun, maddî ve manevi varlıklarının, fikir, sanat çalışmalarıyla ilgili niteliklerinin tümü, medeniyet” olarak tanımlanır.
Uygarlık kelimesinin Türkçe’deki seyri kültür ve medeniyet tartışmalarının Kuzey Avrupa Kültürü ağırlıklı olarak Türkiye Toplumunun gündemine yeniden ve farklı bir açıyla girmesiyle başlar. Kelimeleri olduğu gibi almak yerine muadil bir kelime bulma ihtiyacının cevabı olarak Cumhuriyet döneminde uygarlık kelimesi türetilir. Amaç Latince kökenli cultura, civilization ve Arapça medeniyet kelimeleri ile ifade edilen anlamı Türkçe bir kelimeyle karşılamaktır. Ancak, halihazırdaki durum ve insanlığın yakın geleceğe dair sahip olduğu potansiyel göz önüne alınırsa uygarlık için yeni bir bağlam ihtiyacı vardır.
Medeniyetle eşanlamlı kabul edilen bir uygarlık kelimesi için medeniyet kelimesinin etimolojisine sıkı sıkıya bağlı bir tanım yapıldığında şehirli anlamı denk düşer ancak zaman içinde yüklendiği anlamlarla birlikte ele alındığında medeniliğe artık şehirde iyi bir şekilde yaşamak anlamının da eklendiği söylenebilir. Aradaki “iyi"lik farkına ise, çeşitli tarihsel ve toplumsal aşamalardan geçerek bugünlere gelmiş insanlığın artık ciddi oranda şehirlerde yaşamasından dolayı ihtiyaç vardır. Bunun yanında şehirleşmenin bu kadar yüksek olduğu bir dünyada sırf şehirde yaşıyor olmanın geçmişin, şehirde yaşayan ve bugünün şehirlisine göre sanatla, ilimle, siyasetle, maddî ve manevi kültür ürünleri üretme ve faydalanmayla daha çok meşgul olan insanına göre daha gelişmiş olmayı işaret eden bir paye sağlamadığı söylenebilir. Bu nedenle insanlığın ulaştığı halihazırdaki bu demografik, ekolojik, ekonomik, teknolojik, siyasî vb. durumlar gereğince uygarlık kelimesinin medeniyet kelimesinden daha güncel, farklı ve geniş kapsamlı bir kavrama karşılık olarak kullanılması uygun görünmektedir.
Yorum Gönder